Przejdź do treści strony

 

Integrowana Ochrona Roślin Uprawnych

   

Metoda chemiczna

Próg ekonomicznej szkodliwości określa, kiedy stosowanie chemicznej ochrony rośliny staje się ekonomicznie opłacalne, tzn. przy jakiej liczebności organizmu szkodliwego dla roślin straty, jakie może on spowodować, przewyższają koszty chemicznego zwalczania.
W integrowanej ochronie pszenżyta użycie środka chemicznego może mieć miejsce po stwierdzeniu takiego nasilenia występowania choroby, które wskazuje na zbliżanie się lub niewielkie przekroczenie orientacyjnego progu ekonomicznej szkodliwości. Przy spodziewanych niższych plonach należy przyjmować jako próg szkodliwości większą liczbę roślin porażonych lub większy procent porażonej powierzchni liści. Gdy oczekiwane są wysokie plony, niższa wartość powinna wyznaczać próg szkodliwości, przy którym wskazane jest wykonanie zabiegu.

W poniższej tabeli podano orientacyjne wartości progów szkodliwości dla chorób występujących w pszenżycie, które mogą być uzasadnieniem do stosowania fungicydu w czasie wegetacji pszenżyta.

choroba

termin obserwacji

próg ekonomicznej szkodliwości

Łamliwość źdźbła zbóż i traw

od początku fazy strzelania w źdźbło do fazy pierwszego kolanka

20-30% źdźbeł z objawami porażenia

Mączniak prawdziwy zbóż i traw

w fazie krzewienia

50-70% roślin z pierwszymi objawami porażenia (pojedyncze, białe skupienia struktur grzyba)

w fazie strzelania w źdźbło

10% roślin z pierwszymi objawami porażenia

w fazie kłoszenia

pierwsze objawy porażenia na liściu podflagowym, flagowym lub kłosie

Rdza brunatna

w fazie krzewienia

10-15% liści z pierwszymi objawami porażenia

w fazie strzelania w źdźbło

10% źdźbeł z pierwszymi objawami porażenia

w fazie kłoszenia

pierwsze objawy porażenia na liściu podflagowym lub flagowym

Rdza żółta zbóż i traw

w fazie krzewienia

30% roślin z pierwszymi objawami porażenia

w fazie strzelania w źdźbło

10% porażonej powierzchni liścia podflagowego

w fazie kłoszenia

pierwsze objawy porażenia na liściu podflagowym lub flagowym

Rynchosporioza

w fazie krzewienia

15-20% powierzchni liści z objawami choroby

w fazie strzelania w źdźbło

15-20% powierzchni liści z objawami choroby

Septorioza plew

w fazie krzewienia

20% roślin z pierwszymi objawami porażenia

w fazie strzelania w źdźbło

20% porażonej powierzchni liścia podflagowego lub 1% liści z owocnikami

w fazie początku kłoszenia

10% porażonej powierzchni liścia podflagowego lub 1% liści z owocnikami

w fazie pełni kłoszenia

1% porażonej powierzchni liścia podflagowego

Brunatna plamistość liści zbóż

w fazie krzewienia

10-15% porażonych roślin z pierwszymi objawami porażenia

w fazie strzelania w źdźbło

5% liści z pierwszymi objawami porażenia

w fazie kłoszenia

5% liści z pierwszymi objawami porażenia

 

Wybór fungicydu powinien wynikać z dostosowania jego sposobu działania do biologii patogena. Fungicydy mogą wykazywać działanie zapobiegawcze, interwencyjne i wyniszczające.
Działanie zapobiegawcze polega na pokryciu powierzchni rośliny fungicydem, który nie dopuszcza do wniknięcia patogena. Zabiegi fungicydami o działaniu zapobiegawczym należy powtarzać tak często, aby powierzchnia roślin była stale pokryta warstwą fungicydu. Dobre pokrycie liści przez fungicyd zabezpiecza pszenżyto przed szybko kiełkującymi zarodnikami np. rdzy brunatnej i mączniaka prawdziwego.
Fungicydy działające interwencyjnie mają zdolność zahamowania rozwoju patogena lub zniszczenia go w początkowej fazie rozwoju procesu chorobotwórczego. Fungicydy te mają zdolność wnikania do tkanek i soków roślinnych – mówimy wtedy o działaniu systemicznym czyli wgłębnym. Fungicydy tego typu można stosować już po wystąpieniu źródła infekcji. Należy pamiętać, że fungicydy o działaniu interwencyjnym muszą być zastosowane w ściśle określonym przedziale czasowym od stwierdzenia wystąpienia pierwszych objawów chorobowych.  Wymaga to częstej lustracji na plantacji i umiejętności rozpoznawania chorób oraz oceny stopnia zagrożenia na podstawie progów szkodliwości.
W procesie chorobowym po zakończeniu infekcji następuje inkubacja, czyli dalszy rozwój patogena w roślinie bez widocznych objawów chorobowych, a stosowanie fungicydów w tym okresie nie przynosi efektów. Dopiero, gdy grzyb wytwarza zarodniki na powierzchni porażonej rośliny, zastosowanie fungicydu może je zniszczyć i jest to wtedy działanie wyniszczające, ograniczające źródło wtórnych infekcji.
Fungicydy oparte na substancjach aktywnych należących do grupy triazoli i benzimidazoli charakteryzują się działaniem interwencyjnym oraz wyniszczającym i mogą być stosowane w ochronie pszenżyta. Triazole są szczególnie przydatne do zwalczania rdzy brunatnej, a fungicydy oparte na metkonazolu do zwalczania fuzariozy kłosów pszenżyta.

Przy określaniu terminu stosowania fungicydu posługiwać się powinno fazami rozwojowymi pszenżyta, co daje szansę na precyzyjne określenie czasu zabiegu. W integrowanej ochronie pszenżyta dopuszcza się stosowanie środków grzybobójczych w kilku fazach rozwojowych. Fungicydy mogą być używane do zwalczania sprawcy lub sprawców jednej lub kilku chorób. Przy wykonywaniu zabiegów chemicznych w późniejszych fazach rozwojowych np. kłoszenie pszenżyta ważny jest termin karencji zastosowanego od ochrony fungicydu. Bezwzględnie nie wolno stosować środków, których karencja nie upływa przed zbiorem pszenżyta. Należy pamiętać, że uzyskanie wysokiej skuteczności stosowanych środków grzybobójczych zależy od warunków otoczenia, w tym temperatury. Zdecydowanie najlepiej stosować środki w temperaturach optymalnych. Uzyskuje się wtedy pełną skuteczność. W niższych temperaturach zastosowany fungicyd powoli wnika do tkanek rośliny, a po wniknięciu tempo rozprzestrzeniania się jest również  zwolnione. W wysokich temperaturach istnieje ryzyko poparzeń rośliny. Zakres temperatur powietrza, w których należy stosować fungicydy podany jest w karcie charakterystyki środka ochrony roślin.
Ważnym aspektem jest aby nie stosować przez długi czas, w danej uprawie, tych samych substancji aktywnych oraz jednakowych grup chemicznych – ogranicza się w ten sposób możliwość uodparniania się zwalczanych grzybów.